NetOO Nu

De laatste tijd hoor ik veel in het nieuws over Chat-GTP. Dit programma maakt gebruikt van kunstmatige intelligentie om teksten te genereren. Daarvoor zoekt het programma het internet af naar informatie.

Binnen NetOO onderzoeken we hoe we binnen het Nederlandse onderwijs kunnen bijdragen aan een leefbare wereld. Laat ik eens kijken wat CHAT-GPT hierover kan inbrengen.

Eerst eens kijken wat Chat-GPT verstaat onder een leefbare wereld.

 

1. Wat is een leefbare wereld?

Een leefbare wereld is een wereld waarin het mogelijk is voor alle mensen om te leven en te gedijen in goede gezondheid en welzijn, zonder de natuurlijke omgeving of de hulpbronnen uit te putten die nodig zijn om te overleven.

Een leefbare wereld heeft een gezonde en duurzame leefomgeving die wordt beschermd en bewaard voor toekomstige generaties. Dit betekent dat de ecosystemen van de planeet worden gerespecteerd en in stand worden gehouden, de lucht en het water schoon zijn, de biodiversiteit behouden blijft en de klimaatverandering wordt aangepakt.

Een leefbare wereld omvat ook aspecten zoals toegang tot kwaliteitsvolle voeding, water, onderwijs, gezondheidszorg, veiligheid, sociale en economische kansen en politieke stabiliteit.

Kortom, een leefbare wereld is een wereld waarin iedereen de mogelijkheid heeft om een goed leven te leiden, zonder dat dit ten koste gaat van de toekomstige levenskwaliteit van anderen of van de planeet.

Maar hoe krijgen we dan een leefbare wereld? Daarvoor moet er iets veranderen in ons gedrag.

 

2. Welke gedragsveranderingen dragen bij tot een leefbare wereld?

Er zijn veel gedragsveranderingen die bijdragen aan een leefbare wereld. Hier zijn enkele voorbeelden:

  • Verminderen van afval: Door afval te verminderen en te recyclen, kunnen we de hoeveelheid afval die naar stortplaatsen en vuilnisbelten gaat verminderen en de uitstoot van broeikasgassen verminderen.
  • Energiebesparing: Door energiebesparende maatregelen te nemen, zoals het uitschakelen van lichten wanneer ze niet nodig zijn, het gebruik van energiezuinige apparaten en het isoleren van huizen, kunnen we de hoeveelheid energie die we verbruiken verminderen.
  • Duurzame mobiliteit: Door te kiezen voor duurzame vervoerswijzen zoals fietsen, wandelen en openbaar vervoer in plaats van auto’s, kunnen we de uitstoot van broeikasgassen verminderen en de luchtkwaliteit verbeteren.
  • Duurzame voeding: Door te kiezen voor voeding die duurzaam is geproduceerd, zoals seizoensgebonden en lokaal geteelde producten, biologische producten en voedsel met een lage ecologische voetafdruk, kunnen we onze impact op het milieu verminderen.
  • Waterbesparing: Door water te besparen, bijvoorbeeld door korter te douchen, de kraan dicht te draaien tijdens het tandenpoetsen en het gebruik van regenwater voor de tuin, kunnen we het verbruik van een van onze kostbaarste hulpbronnen verminderen.
  • Bewust consumeren: Door bewust te consumeren en te kiezen voor producten die duurzaam en ethisch zijn geproduceerd, zoals kleding gemaakt van biologisch katoen, fairtrade chocolade en elektronica met een lage ecologische voetafdruk, kunnen we bijdragen aan een duurzame economie.
  • Bewustwording: Door ons bewust te zijn van onze impact op het milieu en te leren over duurzaamheid, kunnen we ons gedrag aanpassen en bijdragen aan een leefbare wereld. We kunnen bijvoorbeeld ons bewust worden van de uitstoot van broeikasgassen die gepaard gaan met vliegreizen en ervoor kiezen om minder te vliegen of te compenseren voor onze uitstoot.

Dit is vrij algemeen, ik splits de vraag toe naar ons vakgebied: het onderwijs.

 

3. Hoe kan onderwijs in Nederland bijdragen aan een leefbare wereld?

Onderwijs in Nederland kan op verschillende manieren bijdragen aan een leefbare wereld. Hier zijn enkele voorbeelden:

  • Duurzaamheidsonderwijs: Door duurzaamheid op te nemen in het curriculum van het basis- en voortgezet onderwijs, kunnen leerlingen leren over de uitdagingen waar de wereld voor staat en wat ze kunnen doen om bij te dragen aan een leefbare wereld. Ze kunnen bijvoorbeeld leren over duurzame energie, het verminderen van afval, het belang van biodiversiteit en hoe ze bewuste consumenten kunnen zijn.
  • Duurzame campussen: Scholen en universiteiten kunnen zelf ook bijdragen aan een leefbare wereld door hun eigen ecologische voetafdruk te verminderen. Dit kan door het gebruik van duurzame energiebronnen zoals zonnepanelen, het minimaliseren van afval, het bevorderen van duurzame mobiliteit, het verminderen van het waterverbruik en het gebruik van duurzame materialen in gebouwen.
  • Onderzoek: Scholen en universiteiten kunnen onderzoek doen naar duurzame oplossingen en technologieën die bijdragen aan een leefbare wereld. Studenten en docenten kunnen bijvoorbeeld onderzoek doen naar alternatieve energiebronnen, circulaire economie of duurzame landbouw.
  • Bewustwording: Scholen en universiteiten kunnen bijdragen aan bewustwording van duurzaamheid en het belang van een leefbare wereld. Door bijvoorbeeld duurzame activiteiten te organiseren zoals workshops, lezingen of excursies, kunnen studenten en docenten zich meer bewust worden van de uitdagingen en oplossingen op het gebied van duurzaamheid.
  • Praktische ervaringen: Studenten kunnen praktische ervaring opdoen met duurzaamheid en bijdragen aan een leefbare wereld door bijvoorbeeld stages te lopen bij duurzame bedrijven, deel te nemen aan duurzame projecten of vrijwilligerswerk te doen bij duurzame organisaties. Zo kunnen ze niet alleen theoretische kennis opdoen, maar ook praktische vaardigheden en ervaringen opdoen om bij te dragen aan een duurzame toekomst.

Mmm… wat zou er tevoorschijn komen als ik klik op het knopje ‘Regenerate response’? Na klikken komt op dezelfde vraag de volgende reactie:

Onderwijs speelt een belangrijke rol bij het bijdragen aan een leefbare wereld in Nederland. Hier zijn enkele manieren waarop onderwijs kan bijdragen aan een duurzamere samenleving:

  • Bewustwording en educatie: Door educatie en bewustwording te creëren over de impact van ons gedrag op het milieu en de samenleving, kunnen studenten leren hoe ze duurzamer kunnen leven. Bijvoorbeeld door lessen te geven over klimaatverandering, circulaire economie en duurzaamheid.
  • Duurzame onderwijsgebouwen: Door te investeren in duurzame onderwijsgebouwen, zoals groene daken, zonnepanelen en energiezuinige verlichting, kan het onderwijs bijdragen aan de reductie van CO2-uitstoot en het verbruik van energie en water.
  • Duurzaam beheer: Door duurzaam beheer van scholen, bijvoorbeeld door het scheiden van afval, het gebruik van groene stroom en het verminderen van het verbruik van papier en plastic, kunnen scholen bijdragen aan een duurzamere samenleving.
  • Praktijkgericht onderzoek: Door studenten de mogelijkheid te geven om praktijkgericht onderzoek te doen naar duurzame oplossingen, kunnen zij bijdragen aan innovatie en ontwikkeling van duurzame technologieën en processen.
  • Samenwerking: Door samen te werken met bedrijven en organisaties die duurzaamheid hoog in het vaandel hebben, kan het onderwijs bijdragen aan een duurzamere samenleving en de ontwikkeling van duurzame initiatieven.
  • Duurzame gedragsverandering: Door studenten te leren hoe ze hun gedrag kunnen aanpassen en hoe ze duurzame keuzes kunnen maken, kunnen zij een verschil maken in hun eigen leven en in de samenleving als geheel. Bijvoorbeeld door studenten te leren hoe ze kunnen kiezen voor duurzame producten en hoe ze kunnen bijdragen aan het verminderen van hun ecologische voetafdruk.

Oké, interessant, maar vrij algemeen.

Waar praten we eigenlijk over qua tijdsbestek voor een gedragsverandering volgens CHAT-GPT?

 

4. Hoelang duurt het voor een gedragsverandering voor een leefbare wereld voltooid is?

Het duurt meestal verschillende stappen en een bepaalde periode om een gedragsverandering voor een leefbare wereld te voltooien. Het proces van gedragsverandering varieert van persoon tot persoon en hangt af van verschillende factoren, zoals de complexiteit van het gedrag, de motivatie van het individu en de omgevingsfactoren.

Over het algemeen suggereren experts dat het gemiddeld ongeveer 21 tot 66 dagen duurt om een nieuw gedrag aan te leren en te internaliseren, afhankelijk van de complexiteit van het gedrag en de individuele verschillen. Het is echter belangrijk op te merken dat het aanleren van een nieuw gedrag slechts het begin is van de gedragsverandering. Het volhouden en internaliseren van het nieuwe gedrag vereist vaak meer tijd en inzet.

In het geval van gedragsveranderingen die bijdragen aan een leefbare wereld, zoals het verminderen van plastic afval of het verminderen van energieverbruik, kan het enkele maanden tot zelfs jaren duren om het nieuwe gedrag volledig te internaliseren en vol te houden. Het is daarom belangrijk om realistische doelen te stellen, geduld te hebben en te blijven motiveren door de voordelen van het gewenste gedrag te benadrukken en te herinneren.

 

Misschien zijn er al goede initiatieven in Nederland die we als inspiratie kunnen gebruiken.

 

5. Welke projecten hebben de laatste 5 jaar in Nederland een leefbare wereld bevorderd?

Er zijn de afgelopen vijf jaar in Nederland veel verschillende projecten geweest die hebben bijgedragen aan een leefbare wereld. Hieronder vind je een aantal voorbeelden:

  • Duurzame energieprojecten: Er zijn de afgelopen jaren veel projecten gestart om duurzame energie te bevorderen. Bijvoorbeeld het project “Zon op School” waarbij scholen zonnepanelen op het dak kregen en zo hun eigen duurzame energie opwekten.
  • Circulaire economie: In de afgelopen jaren zijn er veel projecten opgestart om de circulaire economie te bevorderen. Bijvoorbeeld het project “PlasticRoad” waarbij een fietspad gemaakt werd van gerecycled plastic.
  • Natuurherstel: Er zijn verschillende projecten opgestart om de natuur te herstellen en te beschermen. Bijvoorbeeld het project “Rewilding Europe” waarbij Europese landschappen weer teruggebracht worden naar hun oorspronkelijke staat.
  • Duurzame mobiliteit: Er zijn ook veel projecten gestart om duurzame mobiliteit te bevorderen, zoals het stimuleren van fietsen en openbaar vervoer. Bijvoorbeeld het project “Deelfietsen” waarbij mensen een fiets kunnen huren om zich te verplaatsen.
  • Duurzame landbouw: Er zijn projecten opgestart om de landbouw duurzamer te maken en om lokale voedselproductie te bevorderen. Bijvoorbeeld het project “Boeren voor Natuur” waarbij boeren samenwerken om de natuur en biodiversiteit te bevorderen.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van projecten die de afgelopen vijf jaar in Nederland hebben bijgedragen aan een leefbare wereld. Er zijn nog veel meer projecten en initiatieven die zich richten op het bevorderen van duurzaamheid, leefbaarheid en een beter milieu.

 

Aha, ik zie een leerkans. Even doorvragen…

 

6. Wat waren de succesfactoren bij die projecten?

De succesfactoren van de verschillende projecten die hebben bijgedragen aan een leefbare wereld in Nederland zijn divers en kunnen afhankelijk zijn van de specifieke context en doelen van het project. Toch zijn er enkele algemene factoren te noemen die vaak hebben bijgedragen aan het succes van deze projecten:

  • Samenwerking en draagvlak: Succesvolle projecten worden vaak gekenmerkt door een goede samenwerking tussen verschillende partijen, zoals overheden, bedrijven, burgers, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen. Ook is het belangrijk dat er draagvlak is voor het project bij de betrokken partijen en bij de bredere samenleving.
  • Innovatie en creativiteit: Veel projecten zijn innovatief en creatief in hun aanpak, bijvoorbeeld door nieuwe technologieën te gebruiken, nieuwe businessmodellen te ontwikkelen, of door nieuwe manieren te vinden om mensen te betrekken bij het project.
  • Financiering en resources: Succesvolle projecten hebben vaak voldoende financiering en andere resources tot hun beschikking, zoals kennis, expertise en menskracht. Dit kan bijvoorbeeld afkomstig zijn van overheden, bedrijven of andere financiers.
  • Doelgerichtheid en meetbaarheid: Het is belangrijk dat een project een duidelijk doel heeft en dat dit doel meetbaar is. Dit maakt het mogelijk om de voortgang van het project te monitoren en eventueel bij te sturen.
  • Betrekken van burgers en stakeholders: Het betrekken van burgers en stakeholders is belangrijk om draagvlak te creëren voor het project en om te zorgen dat de belangen van verschillende partijen goed worden meegenomen in de besluitvorming.
  • Duurzaamheid en lange termijn perspectief: Succesvolle projecten zijn vaak gericht op duurzaamheid en hebben een lange termijn perspectief. Ze zijn niet alleen gericht op het behalen van korte termijn doelen, maar houden ook rekening met de impact op de lange termijn.

Het is belangrijk om te benadrukken dat elk project uniek is en dat er geen garantie is op succes. Toch kunnen deze factoren wel helpen om de kans op succes te vergroten.

 

Laat ik eens een specifiekere vraag stellen en zien wat er dan voor antwoord komt.

 

7. Welke onderwijsprojecten in het mbo hebben de laatste 5 jaar in Nederland een leefbare wereld bevorderd?

Er zijn de afgelopen vijf jaar verschillende onderwijsprojecten in het mbo geweest die hebben bijgedragen aan een leefbare wereld. Hieronder volgen enkele voorbeelden:

  • De Groene School: De Groene School is een samenwerking tussen verschillende mbo-scholen en bedrijven in de groene sector. Het doel van dit project is om studenten op te leiden tot professionals die bijdragen aan een duurzame en groene economie. Er wordt aandacht besteed aan duurzaamheid in het onderwijsprogramma en in de praktijkopdrachten.
  • Techniekpact: Het Techniekpact is een samenwerkingsverband tussen het onderwijs, bedrijfsleven en overheid om technisch onderwijs te verbeteren. Een van de speerpunten van het Techniekpact is duurzaamheid en energietransitie. Mbo-scholen die meedoen aan het Techniekpact besteden daarom ook aandacht aan duurzaamheid in hun onderwijsprogramma’s.
  • Duurzaamheidslab: Het Duurzaamheidslab is een initiatief van verschillende mbo-scholen en bedrijven in de technieksector. Het doel van het lab is om studenten op te leiden tot professionals die bijdragen aan een duurzame en circulaire economie. Studenten werken aan praktijkopdrachten die gericht zijn op duurzaamheid en circulaire economie.
  • De Klimaatambassadeur: De Klimaatambassadeur is een project waarbij mbo-studenten worden opgeleid tot ambassadeurs voor duurzaamheid. De studenten volgen een training waarin zij leren over duurzaamheid en hoe zij dit kunnen overbrengen op anderen. Vervolgens gaan zij aan de slag om duurzaamheid op hun school te bevorderen.
  • De Groene Brigade: De Groene Brigade is een project waarbij mbo-studenten worden opgeleid tot groene professionals. De studenten volgen een opleiding in de groene sector en doen daarnaast praktijkervaring op bij bedrijven en instellingen. Het doel is om de studenten op te leiden tot professionals die bijdragen aan een duurzame en groene economie.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van onderwijsprojecten in het mbo die hebben bijgedragen aan een leefbare wereld in Nederland. Er zijn nog veel meer initiatieven op dit gebied en er worden constant nieuwe projecten opgezet.

 

Zo, genoeg gespeeld…wat vind ik eigenlijk van de resultaten van deze vingeroefening?

De antwoorden van CHAT-GPT beschouwend zie ik dat:

  • elk antwoord in eenzelfde format staat: inleiding, opsomming, slot. Komt misschien door de vraagstelling?
  • Antwoorden moet ik nog checken op juistheid. Immers… het programma verzamelt informatie van internet (ook de foutieve) en maakt daar op basis van voorspellingen nieuwe teksten van.
  • Specifieke antwoorden krijg ik door verdiepende vragen te stellen.

Ik kan de antwoorden dus gebruiken als inspiratie. Wel fijn dat de mens met zijn kennis en creativiteit nog nodig blijft.

De ontwikkelingen van AI (en dus ook van CHAT-GPT) gaan razendsnel. Misschien probeer ik het later nog een keer…

 

Cokky Schoof, 3 maart 2023

Deze blog is de tweede in een reeks rondom het twintigjarig lustrum van NetOO. We nemen geïnteresseerden graag mee in onze verkenning van de manier waarop we als onderwijskundigen bij kunnen dragen aan gedragsverandering voor een leefbare wereld.